برای اینکه یک زنجیره تامین اشتراکی در بالاترین سطح خود عمل کند، اطمینان از پر بودن کانتینرهای بار ضروری است. از آنجایی‌‌ که ممکن است همیشه کالاهای موجود در یک کانتینر متعلق به یک تامین‌کننده نباشد، اصطلاح گروپاژ معنی پیدا می‌‌کند.

با مطالعه ی این مقاله، شما قادر خواهید بود تا با بینشی کامل، یک ارائه‌ دهنده ی خدمات گروپاژ متناسب با نیاز خود را انتخاب کرده و ارسال‌های کوچک و محدود خود را با کم‌ترین هزینه به‌صورت گروپاژ ارسال کنید.

گروپاژ (Groupage) چیست؟

به‌‌ طور معمول کانتینرهای بار به‌‌ صورت بار کامل کانتینر (FCL(Full Container Load)) یا بار کم‌تر از کانتینر (LCL(Less Than Container)) هستند.

اصطلاح گروپاژ به زمانی اشاره دارد که کالاها و بسته‌‌های ارسال‌‌کننده‌‌های مختلف را به‌‌ عنوان مجموعه‌‌ای از محموله‌‌های LCL، به‌ صورت جداگانه در یک کانتینر چیدمان کرده و برای مشتریان یا گیرندگان مختلف ارسال می‌کنند.

گروپاژ ممکن است با عناوینی همچون حمل‌‌ونقل گروهی، عملیات جمع‌‌آوری گروهی، تجمیع محموله و یکپارچه‌‌سازی بار نیز شناخته شود.

در واقع، کنار هم قراردادن اقلام مختلف برای حمل‌ونقل گروهی به‌عنوان گروپاژ شناخته می‌شود و در هنگام رسیدن به مقصد، جداسازی لات‌ها به‌ عنوان degroupage شناخته می‌شود.

به بیان دیگر، گروپاژ یا تجمیع، به فرایند سازمان‌دهی محصولات برای مدیریت جمعی در انبار و در حین حمل‌ونقل اشاره دارد. این روش به‌ دلیل مزایایی که از نظر کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری به‌ همراه دارد، یک روش جا افتاده و محبوب در بخش لجستیک است.

کاربردهای گروپاژ در لجستیک

شرکت‌های حمل‌ونقل به‌ طور معمول خدمات خود را به 2 صورت ارائه می‌دهند:

1. بار کامل: یک تریلر یا کانتینر کامل برای حمل‌ونقل محموله ی یک مشتری استفاده می‌شود.
2. گروپاژ: بسته‌های مشتریان مختلف در کنار هم قرار می‌گیرند تا تریلر یا کانتینر را پر کنند.

فرایندهای تجمیع کالا در انبار

گروپاژ، فقط در مورد حمل‌ونقل صدق نکرده و نقش عمده‌ای در انبارها، به ویژه مراکز توزیع ایفا می‌کند. در واقع ادغام کالاها با مبداهای مختلف به شما امکان می‌دهد تا فضای ذخیره‌سازی را بهینه کرده و سفارشات مشتریان را به بهترین نحو مدیریت کنید.

به عبارتی، هنگام تصمیم‌گیری در مورد محل ساخت تاسیسات، عواملی همچون شبکه ی توزیع و امکان تجمیع بارها در نظر گرفته می‌شوند. همچنین مفهوم گروپاژ باعث ایجاد مراکز تجمیع شهری شده و در عملیات کراس داکینگ (انبار عبوری) نیز نقش کلیدی دارد.

کراس داکینگ، یک استراتژی لجستیکی است که در آن محصولات مختلف از یک منبع ورودی همچون کانتینر، کامیون، واگن ریلی و … بارگیری شده و بلافاصله در کانتینر خروجی بار زده می‌شوند.

یکی از اقدامات داخل انبار پیش از گروپاژ، دسته‌بندی کالاهای سازگار برای قرارگرفتن در یک کانتینر از چند مبدا مختلف است. تجمیع کالاها به شما امکان می‌دهد تا با فضاها بازی کنید. به‌ همین‌ دلیل، می‌توانید برای بهینه‌سازی فضای انبار، انبار را از یک اسلات یا کانتینر به جای دیگر منتقل کنید.

همچنین عملیات دسته‌بندی قبل از ارسال کالا کمک می‌کند تا بتوان کالاها را از کانتینرهای مختلف برداشته و به‌ عنوان یک محموله ی تلفیقی گروپاژ کرد. از سوی دیگر، سفارشات معمولا بر اساس مسیر یا مشتری، گروپاژ می‌شوند؛ زیرا معمولا در یک واحد حمل‌ونقل بارگیری می‌شوند.

چه زمانی ارسال گروپاژ مفید است؟

حمل‌ونقل گروپاژ برای استفاده در مواقعی مفید است که مجموعه‌ای از محموله‌های کوچک با مبدا و مقصد مشابه وجود دارد و باید یک کاننتینر با بار کامل را تشکیل دهند.

اصول گروپاژ

واسطه ی گروپاژ، فورواردر نام داشته و به‌ عنوان نقطه ی ملاقات متقابل بین چندین فرستنده ی مختلف کالا عمل خواهد کرد. فورواردر، نقش کلیدی در ترکیب محموله از طریق گروپاژ مجموعه ی بسته‌ها را دارد. همچنین، فورواردر، مسئولیت هر گونه خسارت وارده در زمانی‌ که محموله تحت نظارت آنها است را نیز بر عهده دارد.

فورواردرها معمولا شرکت‌های حمل‌ونقلی هستند که در حوزه ی لجستیک از طریق زمین و دریا تخصص دارند.

برخی از ویژگی‌های کلیدی عملیات گروپاژ عبارت‌اند از:

• گروپاژ زمانی استفاده می‌شود که حجم کالای یک مشتری برای پر کردن یک کانتینر کافی نباشد، اما چند محموله ی کوچک دارای مبدا و مقصد مشابه و متعلق به چندین مشتری وجود داشته باشند که فضای یک کانتینر را به‌ طور کامل پر کنند.
• کالاهای مختلف به‌ راحتی در یک بار گروهی قابل چیدمان و ارسال هستند.
• زمان ارسال و تحویل کالا جزء شاخص‌های کلیدی گروپاژ نیست و زمان تحویل بار به‌ صورت حدودی تعیین می‌شود.

نمونه‌های عملی گروپاژ

یک مثال با کیفیت و عملی از زمانی که گروپاژ مفید است، زمانی است که یک تولیدکننده ی کالای سفارشی و تخصصی به‌ دنبال صادرات کالاهای خود است؛ اما محصول کافی برای پر کردن یک کانتینر بار به‌ صورت کامل را ندارد. حال آنکه تولیدکننده تمایل ندارد تا هزینه ی حمل‌ونقل یک کانتینر را به‌ صورت کامل بپردازد، در این زمان تولیدکننده می‌تواند از روش ارسال جمعی یا گروپاژ استفاده کند.

فرستندگان برای گروپاژ کردن باید مجموعه‌ای از مراحل زیر را دنبال کنند:

• تحقیق و انتخاب ارائه‌ دهنده ی عملیات ارسال به‌ صورت گروپاژ
• نوشتن مشخصات کالایی که باید ارسال شود، مانند: وزن، ابعاد، حجم و نوع محصول
• تعیین محل بارگیری و تخلیه

همچنین فورواردر باید اطمینان حاصل کند که وظیفه خود را برای گروپاژ محموله‌های جداگانه با هم انجام داده و با برنامه‌ریزی صحیح و دقیق، تاریخ‌های تحویل حدودی را به فرستنده ارائه دهد. 

مزایای استفاده از حمل‌ونقل گروپاژ

گروپاژ به‌ عنوان یک روش حمل‌ونقل، یکی از مقرون‌ به‌ صرفه‌ترین روش‌ها برای شرکت‌هایی است که حمل‌ونقل منظم با حجم کوچک دارند.

به لطف گروپاژ، شرکت های حمل‌ونقل، کالاهای مشتریان مختلف را به‌ طور کلی مدیریت می‌کنند و به شرکت‌های متوسط اجازه می‌دهد تا با هزینه‌های حمل‌ونقل بسیار کم‌تری بارهای خود را ارسال کنند. در روش گروپاژ، فرستنده فقط مقدار فضایی که بارش در کانتینر اشغال کرده را پرداخت می‌کند و بنابراین، خدمات نهایی نه‌ تنها مقرون‌ به صرفه‌تر، بلکه سریع‌تر نیز خواهد بود.

اگر فورواردر در ارائه ی خدمات گروپاژ بهینه‌ شده، مهارت داشته باشد، می‌تواند مزایای زیادی از جمله موارد زیر برای فرستنده داشته باشد:

• کاهش هزینه‌های بسته‌بندی
• بیمه ی گروهی
• بهبود زمان تحویل
• کاهش خطر مفقودی یا آسیب‌ دیدن
• صرفه‌جویی در منابع مالی

معایب گروپاژ

در گروپاژ، زمان تحویل نسبت به حالت کانتیر با بار کامل دقیق نیست. با گروپاژ، حامل بارگیری کالاهای فرستندگان مختلف را انجام می‌دهد. او از یک مبدا شروع کرده و در مسیر مقاصد دیگری برای تحویل بسته‌ها به هر گیرنده اضافه می‌شود. بنابراین، حامل‌هایی که گروپاژ انجام می‌دهند، با بازه‌های زمانی تقریبی کار می‌کنند. اما حامل هایی که بارهای کامل را تحویل می ‌دهند، می‌توانند در مورد زمان تحویل بسیار دقیق‌تر باشند، زیرا کالاها را از نقطه ی A به نقطه ی B حمل می‌کنند.

پس اگر چه گروپاژ در شرایط مختلف مزایای خاصی دارد، اما می‌تواند معایبی را نیز به‌ همراه داشته باشد که برخی از آنها عبارت‌اند از:

• سازمان‌دهی ناکارامد محموله می‌تواند هزینه و زمان زیادی به‌ دنبال داشته باشد
• برنامه‌ریزی نادرست حرکت کانتینر و زمان تخلیه می‌تواند تاخیرهای ناخواسته را افزایش دهد
• در جایی‌ که زنجیره ی تامین توسط چند فرد یا گروه کنترل شود، خطر آسیب افزایش می‌یابد
• امکان رخ‌ دادن تاخیر در زمانی که فورواردر/ تجمیع‌ کننده منتظر محموله‌های مختلف برای پر کردن کانتینر محموله است
• هنگامی‌ که یک کانتینر توسط گمرک توقیف می‌شود، زمان تحویل تمامی محموله‌ها به تاخیر می‌افتد
• ممکن است کالاها در نتیجه ی برنامه‌ریزی نامناسب جمع‌آوری یا انتظار برای پر کردن کانتینر، آسیب‌ دیده یا به‌ طور کل از بین بروند

مدارک لازم برای ارسال گروپاژ

برای ارسال کالا از طریق کانتینر و به‌ صورت گروپاژ، مدارک زیر مورد نیاز است:

بارنامه

برای ارسال کالا به‌ صورت گروپاژ، قراردادی بین فورواردر/ تجمیع‌ کننده و فرستنده ی اصلی منعقد می‌شود که به‌ عنوان بارنامه شناخته می‌شود. هنگامی‌که این قبض توسط فورواردر صادر می‌شود به آن بارنامه ی تفکیکی HBL (house bill of lading) گفته می‌شود و هنگامی‌که توسط یک شرکت حمل‌ونقل دریایی صادر می‌شود، به‌عنوان بارنامه ی اصلی MBL (master bill of lading) شناخته می‌شود.

فاکتور تجاری

به‌ طور معمول، فاکتور تجاری، همان صورتحساب فروشنده برای خریدار است. در واقع فاکتور تجاری مشابه یک لیست بارنامه است که اطلاعات محصولات ارسال شده را با جزئیات نشان می‌دهد. تفاوت فاکتور تجاری و بارنامه در این است که فاکتور تجاری، قیمت تکی و کلی هر محصول را درج می‌کند و به‌ این‌ ترتیب مقامات می‌توانند مبلغ گمرکی لازم و سایر مالیات‌های مربوط را به‌ طور دقیق محاسبه کنند.

لیست بارنامه / برگه ی بارنامه

برگه ی بارنامه، اطلاعات مربوط به کالاهایی را که تحت بارنامه ی مربوطه حمل شده است، از جمله توضیحات، حجم، وزن و بسته‌‍ بندی کالا را ذکر می‌کند. لیست بارنامه معمولا شامل نام و آدرس فروشنده و خریدار نیز می‌شود.

گواهی مبدا

گواهی مبدا، کشور تولیدکننده ی کالای مورد نظر را نشان می‌دهد. این اسناد معمولا توسط اتاق بازرگانی، کنسولگری یا سفارت کشور مذکور صادر می‌شود.

گواهی کالاهای خطرناک/ HAZMAT

کد IMDG (کالاهای خطرناک دریایی بین‌المللی) و MARPOL (کنوانسیون بین‌المللی برای جلوگیری از آلودگی کشتی‌ها) مشخص کرده‌اند که برخی از کالاها پر خطر یا خطرناک هستند. چنین موادی عبارت‌انداز:

• مواد شیمیایی
• روغن‌ها
• گازها
• موادی که ممکن است سمی یا خورنده باشند

اگر فرستنده حتی مشکوک باشد که چنین موادی را ارسال می‌کند، باید یک گواهی HAZMAT یا کالاهای خطرناک شامل تمام اطلاعات مربوط به کالایی که ارسال می‌کند را به فورواردر ارائه کند.

اعتبارنامه

شرایط معامله بین فروشنده و خریدار می‌تواند از طریق اعتبارنامه باشد. این اعتبارنامه در واقع نوعی ضمانت‌نامه ی بانکی برای پرداخت هزینه ی کالا توسط خریدار است که پس از ارسال به فروشنده داده می‌شود.

کلام آخر

به فرایندی که طی آن بار شما به‌ دلیل حجم کم، به‌ صورت مشترک در کنار بار سایر افراد، در یک کانتینر قرار می‌گیرد و به مقصد مورد نظر، ارسال می‌شود، گروپاژ می‌گویند.

گروپاژ، مزایا و معایب خود را دارد و شاید صرفه‌ جویی در هزینه را بتوان مهم‌ترین مزیت گروپاژ دانست، در حالی‌ که مهم‌ترین عیب این روش را هم می‌توان زمان بیشتر فرایند ارسال و تحویل و احتمال تاخیر ذکر کرد.